Sáng 4/8, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã chủ trì Phiên họp lần thứ hai của Ban Chỉ đạo Quốc gia về phát triển ngành công nghiệp bán dẫn. Tại phiên họp, Thủ tướng nhấn mạnh ngành công nghiệp bán dẫn có sứ mệnh quan trọng với sự phát triển đất nước.
Công nghiệp bán dẫn Việt Nam: Thành tựu song hành cùng thách thức
Phiên họp được tổ chức trực tiếp tại Trụ sở Chính phủ và tổ chức trực tuyến với các tỉnh, thành, trường đại học, khu công nghệ cao. Tham dự có Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng; Phó Trưởng Ban Chỉ đạo, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng; Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh; lãnh đạo các bộ, ngành Trung ương; lãnh đạo một số tỉnh, thành phố; lãnh đạo các trường đại học, học viện, khu công nghệ cao, các tập đoàn công nghệ.
Các ý kiến tại phiên họp cho thấy, cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 với những bước đột phá trong bán dẫn và AI đang thúc đẩy ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu tăng trưởng và tái cấu trúc mạnh mẽ, nhưng cũng đối mặt với nguy cơ đứt gãy chuỗi cung ứng do cạnh tranh địa chính trị.
Trong bối cảnh đó, Việt Nam đang chuyển đổi sang mô hình tăng trưởng dựa trên khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, thay cho mô hình cũ phụ thuộc vào lao động giá rẻ và khai thác tài nguyên.
Về chính sách, Đảng, Nhà nước đã ban hành nhiều nghị quyết quan trọng như Nghị quyết số 71/NQ-CP ngày 01/4/2025 của Chính phủ về Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị; Quyết định số 1017/QĐ-TTg ngày 21/9/2024 phê duyệt Chương trình Phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, định hướng đến năm 2050; Quyết định số 1018/QĐ-TTg ngày 21/9/2024 ban hành Chiến lược phát triển ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050; Chỉ thị số 43/CT-TTg ngày 04/12/2024 của Thủ tướng Chính phủ về việc đẩy mạnh đào tạo nhân lực cho ngành công nghiệp bán dẫn và một số ngành công nghệ số cốt lõi.
Về kết quả đạt được, đến nay đã hoàn thành 10/38 nhiệm vụ theo Chiến lược phát triển ngành bán dẫn, 9/34 nhiệm vụ theo Chương trình phát triển nguồn nhân lực, và 8/37 nhiệm vụ theo kết luận phiên họp thứ nhất của Ban Chỉ đạo.
Các thể chế, chính sách về phát triển ngành công nghiệp bán dẫn cũng đang được tập trung hoàn thiện, phù hợp với yêu cầu phát triển. Tại kỳ họp thứ 9, Quốc hội đã thông qua 3 luật, 2 nghị quyết thúc đẩy ngành bán dẫn. Chính phủ cũng ban hành Nghị định 182/2024/NĐ-CP về Quỹ Hỗ trợ đầu tư, ưu tiên cho ngành công nghệ cao, trong đó có bán dẫn.
Nguồn nhân lực được chú trọng phát triển, phấn đấu đến năm 2030 có ít nhất 50.000 kỹ sư bán dẫn. Hiện có khoảng 7.000 kỹ sư thiết kế vi mạch, 6.000 kỹ sư và 10.000 kỹ thuật viên làm việc trong đóng gói, kiểm thử và sản xuất vật liệu, thiết bị bán dẫn. Mạng lưới đổi mới sáng tạo ngành bán dẫn có hơn 100 chuyên gia người Việt trên toàn cầu.
Về đào tạo và phát triển nguồn nhân lực, đã ban hành Chuẩn chương trình đào tạo về vi mạch bán dẫn, với 166 cơ sở giáo dục đại học tham gia. Có hơn 6.300 sinh viên học đúng ngành, 12.000 sinh viên học ngành gần, và gần 20 cơ sở triển khai mô hình liên kết 3 Nhà (nhà nước – nhà trường – nhà doanh nghiệp) trong đào tạo bán dẫn.
Về đầu tư, Việt Nam có khoảng 170 dự án FDI trong lĩnh vực bán dẫn và công nghệ cao, với tổng vốn gần 11,6 tỷ USD. Một số dự án quy mô lớn gồm Intel (4,1 tỷ USD), Amkor (1,6 tỷ USD), Hana Micron (673 triệu USD). Lĩnh vực thiết kế chip có gần 50 tập đoàn nước ngoài và hơn 10 doanh nghiệp trong nước tham gia. Đóng gói, kiểm thử có 14 doanh nghiệp nước ngoài và 1 doanh nghiệp trong nước. Công nghiệp phụ trợ có 15 doanh nghiệp FDI.
Về hợp tác quốc tế, Việt Nam là 1 trong khoảng 10 quốc gia hợp tác với Hiệp hội bán dẫn toàn cầu tổ chức chuỗi sự kiện SEMICON. Các trường đại học cũng tăng cường hợp tác quốc tế trong nghiên cứu và đào tạo.
Tuy vậy, ngành bán dẫn còn đối mặt với nhiều thách thức, hiện tại, vốn đầu tư cho ngành công nghiệp bán dẫn rất lớn (10–20 tỷ USD/dự án), chính sách ưu đãi mới ban hành cần thời gian phát huy hiệu quả. Cơ sở hạ tầng nghiên cứu, đào tạo, sản xuất còn hạn chế. Nhân lực chất lượng cao chưa đáp ứng đủ nhu cầu phát triển ngành.
Việt Nam không thể đứng ngoài cuộc
Kết luận phiên họp, Thủ tướng Phạm Minh Chính biểu dương các báo cáo, ý kiến đóng góp và giao Văn phòng Chính phủ chủ trì, phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Tài chính tiếp thu đầy đủ các ý kiến để sớm hoàn thiện, ban hành Thông báo kết luận phiên họp. Việc triển khai cần bảo đảm rõ người chịu trách nhiệm, rõ việc, rõ thời gian, rõ sản phẩm, rõ thẩm quyền và rõ trách nhiệm.
Thủ tướng nhấn mạnh vai trò then chốt của ngành công nghiệp bán dẫn – lĩnh vực giữ vị trí trung tâm trong cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, đặc biệt liên quan tới trí tuệ nhân tạo. Đây là ngành có tốc độ phát triển nhanh, cuộc cạnh tranh công nghệ diễn ra quyết liệt và Việt Nam không thể đứng ngoài nếu muốn xây dựng một nền kinh tế độc lập, tự chủ và hội nhập quốc tế sâu rộng, hiệu quả.
Về kết quả đã đạt được, Thủ tướng khái quát 8 điểm nổi bật: Nhận thức được nâng lên; tư duy đổi mới; hành động quyết liệt; thể chế được cải thiện; đạt kết quả tích cực, đặc biệt trong đào tạo nhân lực và phát triển hạ tầng; mở rộng hợp tác; thu hút sự quan tâm của các đối tác lớn và doanh nghiệp; viện nghiên cứu, trường học và địa phương vào cuộc tích cực.
Thay mặt Chính phủ và Ban Chỉ đạo, Thủ tướng ghi nhận, đánh giá cao sự nỗ lực của các bộ, ngành, địa phương, các cơ sở đào tạo và doanh nghiệp trong phát triển công nghiệp bán dẫn, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.
Tuy nhiên, Thủ tướng cũng chỉ rõ những hạn chế còn tồn tại như: khó khăn trong huy động nguồn lực, đặc biệt là vốn; thể chế còn nhiều vướng mắc; tiến độ thực hiện còn chậm; thiếu đột phá; mối liên kết “3 nhà” (Nhà nước – nhà trường – nhà doanh nghiệp) chưa chặt chẽ; chuyển giao công nghệ còn hạn chế.
Về định hướng thời gian tới, Thủ tướng nhấn mạnh mục tiêu: chậm nhất đến năm 2027, Việt Nam phải thiết kế, chế tạo và kiểm thử được một số loại chíp bán dẫn thiết yếu.
Đồng thời, Thủ tướng nêu rõ 9 nhóm nhiệm vụ và giải pháp trọng tâm, đồng thời là những định hướng chỉ đạo then chốt. Theo đó, chúng ta cần tiến từ thấp đến cao, từ nhỏ đến lớn, từ đơn giản đến phức tạp, nhưng phải tăng tốc, tạo bước đột phá, theo kịp và vượt lên trong cuộc đua công nghệ.
Thứ hai, các bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp cần căn cứ vào chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn để bám sát và triển khai đầy đủ các nghị quyết, chiến lược, chỉ đạo của Đảng, Quốc hội, Chính phủ và Thủ tướng về phát triển ngành bán dẫn và đào tạo nguồn nhân lực cho lĩnh vực này.
“Để phát triển ngành bán dẫn, cả nước phải hành động như một đội quân thống nhất; tiến công với tinh thần thần tốc, táo bạo; chiến thắng bằng sức mạnh, tốc độ và hiệu quả bền vững”, Thủ tướng nhấn mạnh.
Thứ tư, cần xây dựng hệ sinh thái bán dẫn toàn diện, đồng bộ, thực chất và hiệu quả. Thứ năm, tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách, đặc biệt là các chính sách ưu đãi, nhằm tháo gỡ các nút thắt về hạ tầng, thể chế và nguồn nhân lực, với tinh thần: thể chế thông thoáng, hạ tầng thông suốt, con người và bộ máy thực thi thông minh. Thứ sáu, chính sách ưu đãi cần chuyển hướng từ thu hút đầu tư sang thúc đẩy chuyển giao công nghệ.
Thứ bảy, đẩy mạnh sự phối hợp hiệu quả giữa Nhà nước, doanh nghiệp và nhà trường; giữa kiến tạo phát triển, nghiên cứu và sản xuất. Thứ tám, bảo đảm sự phát triển bình đẳng giữa khu vực công và tư, mở rộng hợp tác công, tư và hợp tác quốc tế. Thứ chín, xây dựng thị trường chíp bán dẫn cạnh tranh, lành mạnh, bình đẳng, vận hành theo đúng nguyên tắc thị trường.
Chung tay vào cuộc để hướng tới tương lai
Về các nhiệm vụ cụ thể, Thủ tướng yêu cầu Ban Chỉ đạo cần bám sát nhiệm vụ được giao, đẩy mạnh giám sát, kiểm tra và đôn đốc thực hiện; đồng thời sớm kiện toàn tổ chức Ban Chỉ đạo theo hướng phù hợp và hiệu quả.
Bộ Tài chính có trách nhiệm rà soát, thúc đẩy các bộ, ngành, cơ quan nhanh chóng triển khai các nhiệm vụ, giải pháp thuộc Chương trình Phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam đến năm 2030, định hướng đến năm 2050.
Cần tiếp tục tập trung thu hút đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực bán dẫn, ưu tiên các dự án ứng dụng công nghệ tiên tiến, hiện đại, sạch, có giá trị gia tăng cao, kết nối chuỗi sản xuất vầ cung ứng toàn cầu, từ đó mang lại tác động lan tỏa.
Trong năm 2025, phải trình Thủ tướng ban hành Quyết định liên quan đến tín dụng dành cho học sinh, sinh viên, học viên cao học, nghiên cứu sinh theo học các ngành khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán.
Bộ Khoa học và Công nghệ cần rà soát, đôn đốc các cơ quan, đơn vị thực hiện đúng các mục tiêu và giải pháp đã đề ra trong Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050.
Bộ Ngoại giao cần tăng cường hợp tác song phương, đa phương trong lĩnh vực bán dẫn; huy động nguồn lực quốc tế phục vụ đào tạo, phát triển nguồn nhân lực; đẩy mạnh truyền thông quảng bá Việt Nam là điểm đến hấp dẫn của ngành công nghiệp bán dẫn; đồng thời chỉ đạo các cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài chủ động thúc đẩy hợp tác và cập nhật danh sách chuyên gia, nhân tài người Việt ở nước ngoài trong lĩnh vực này.
Bộ Giáo dục và Đào tạo triển khai hiệu quả các nội dung thuộc Chương trình Phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, định hướng đến 2050; chỉ đạo đẩy mạnh mô hình liên kết giữa Nhà nước, nhà trường và nhà doanh nghiệp nhằm bảo đảm hiệu quả, chất lượng đào tạo nhân lực.
Bộ Công Thương cần sớm đề xuất sửa đổi quy định về mua bán điện trực tiếp theo hướng cởi mở, thuận lợi, cạnh tranh hơn; bảo đảm đủ điện sạch phục vụ phát triển; chủ trì phối hợp với Bộ Ngoại giao thúc đẩy phía Hoa Kỳ đưa Việt Nam ra khỏi danh sách kiểm soát xuất khẩu chiến lược; đồng thời khẩn trương trình Thủ tướng xem xét ban hành Chiến lược phát triển dịch vụ logistics giai đoạn 2025–2035, tầm nhìn đến năm 2050.
Bộ Xây dựng cần có giải pháp đảm bảo hạ tầng giao thông phục vụ hoạt động logistics cho các doanh nghiệp sản xuất bán dẫn; nghiên cứu ban hành kế hoạch ứng dụng công nghiệp chip vào phát triển hạ tầng giao thông, đô thị và giao thông thông minh.
Bộ Nông nghiệp và Môi trường cần đề xuất hoàn thiện khung pháp lý về danh mục khoáng sản chiến lược phục vụ ngành bán dẫn; đẩy mạnh điều tra, đánh giá trữ lượng khoáng sản nhằm chủ động nguồn nguyên liệu, giảm phụ thuộc nhập khẩu, tăng cường nội địa hóa chuỗi cung ứng; thúc đẩy nghiên cứu, hợp tác quốc tế trong tiếp nhận công nghệ chế biến; đề xuất cơ chế cấp phép đặc biệt cho việc khai thác, chế biến sâu các mỏ khoáng sản phục vụ ngành này.
Bộ Tư pháp tiếp tục phối hợp với các cơ quan liên quan rà soát, hoàn thiện thể chế, cơ chế và chính sách nhằm phát triển ngành công nghiệp bán dẫn một cách nhanh chóng, bền vững.
