Danh mục Phân loại Xanh được quy định với 45 lĩnh vực, loại hình dự án thuộc 7 nhóm ngành, tạo nền tảng pháp lý quan trọng cho thị trường tài chính xanh trong nước, bao gồm tín dụng xanh và trái phiếu doanh nghiệp xanh.
Sau thời gian dài chờ đợi, Danh mục Phân loại Xanh của Việt Nam chính thức được ban hành kèm theo Quyết định số 21/2025/QĐ-TTg ngày 4/7/2025.
Theo đó, Danh mục được quy định với 45 lĩnh vực, loại hình dự án thuộc 7 nhóm ngành, tạo nền tảng pháp lý quan trọng cho thị trường tài chính xanh trong nước, bao gồm tín dụng xanh và trái phiếu doanh nghiệp xanh.
Về phạm vi triển khai, Danh mục Phân loại Xanh quy định về (i) các tiêu chí môi trường đối với dự án đầu tư được cấp tín dụng xanh, phát hành trái phiếu xanh, (ii) thủ tục xác nhận dự án thuộc Danh mục Phân loại Xanh. Đối tượng áp dụng gồm chủ dự án có nhu cầu được hưởng ưu đãi về tín dụng xanh hoặc phát hành trái phiếu xanh, các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoại tại Việt Nam cùng các cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan.
So với Dự thảo Quyết định kèm theo tờ trình số 88/TTr-BTNMT2 năm 2022, phiên bản ban hành chính thức đã tinh giản Danh mục Phân loại Xanh, giảm số dự án từ 80 xuống còn 45 lĩnh vực, loại hình dự án và thu hẹp từ 9 còn 7 nhóm ngành tương ứng.
Ngoài ra, Danh mục Phân loại Xanh cũng điều chỉnh quy trình xác nhận dự án đầu tư thuộc Danh mục, trong đó sửa đổi quy định “phải thực hiện thủ tục xác nhận” thành “thực hiện xác nhận độc lập theo đề nghị của chủ đầu tư dự án, chủ thể phát hành trái phiếu xanh”. Do đó, các dự án không thuộc diện xin chính sách ưu đãi nhưng vẫn có nhu cầu chứng nhận là “dự án xanh” cũng được quyền tiếp cận và áp dụng Danh mục Phân loại Xanh.
Về cơ chế xác nhận dự án, Quyết định 21 cũng chỉ ra 2 phương án xác nhận chính thức, gồm Cơ quan cấp ưu đãi, hỗ trợ của nhà nước và tín dụng xanh, trái phiếu xanh tự tổ chức xác nhận, và Thông qua Tổ chức đánh giá độc lập đáp ứng quy định.
Trong Báo cáo “Danh mục Phân loại xanh của Việt Nam được ban hành: Mở đường cho làn sóng đầu tư bền vững”, đại diện FiinRatings nhận định: “Việc ban hành Danh mục Phân loại xanh đã khẳng định những nỗ lực của Chính phủ trong việc khơi thông nguồn vốn xanh và từng bước bắt kịp với xu hướng phát triển mạnh mẽ của thị trường tín dụng xanh và trái phiếu xanh trên toàn thế giới và khu vực”.
Việt Nam đang cần một lượng vốn lớn và đa dạng để nâng cấp hạ tầng bền vững. Đây là tín hiệu tích cực báo hiệu sự tăng trưởng mạnh mẽ của thị trường trong tương lai gần. Danh mục phân loại xanh kỳ vọng sẽ đóng vai trò là một ngôn ngữ chung hữu ích cho các nhà đầu tư, tổ chức phát hành, tổ chức tín dụng và cơ quan quản lý, là tiền đề hỗ trợ kỹ thuật cho doanh nghiệp có mong muốn đầu tư vào các dự án và tài sản xanh nhưng chưa tìm được lối ra cho bài toán vốn, đại diện FiinRatings cho hay.
Đồng thời, Danh mục phân loại xanh hiện tại sẽ là bước đệm để Việt Nam tiếp tục tiến xa hơn trong quá trình hình thành các tiêu chuẩn và nguyên tắc bền vững mới trong tương lai, xích lại gần và tiệm cận hơn nữa với tiêu chuẩn của các thị trường phát triển cao như EU, Mỹ, đóng góp vào mục tiêu trung hòa các-bon toàn cầu tới 2050.
Đi sâu vào những điều chỉnh trong Danh mục chính thức, đại diện FiinRatings cho hay Danh mục Phân loại Xanh tập trung vào các tiêu chí kỹ thuật cụ thể và dễ tiếp cận, nhằm xác định các dự án đủ điều kiện hưởng các ưu đãi về nguồn vốn xanh.
Bên cạnh đó, Khung phân loại cũng bổ sung các tiêu chí kỹ thuật chặt chẽ hơn đối với các dự án trên. Các tiêu chí kỹ thuật xoay quanh việc đạt chuẩn về công nghệ sản xuất giảm phát thải, tiết kiệm năng lượng, và hệ thống quản lý môi trường đáp ứng các tiêu chuẩn quốc gia hoặc quốc tế tương ứng. Điều này giúp duy trì tính nghiêm ngặt trong việc phân loại, giảm thiểu rủi ro “rửa xanh” (Greenwashing), và đảm bảo chỉ dự án thực sự đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật và cam kết với mục tiêu giảm phát thải mới tiếp cận được nguồn vốn xanh.
Chưa kể, việc Quyết định 21 đưa ra 2 phương án xác nhận chính thức giúp phía cung của nguồn vốn có sự chủ động hơn trong việc xác nhận và lựa chọn các dự án phù hợp với tiêu chí riêng, khẩu vị rủi ro và cấu trúc danh mục của mỗi doanh nghiệp.
Danh mục Phân loại xanh mới cũng tăng cường mức độ ràng buộc pháp lý của tổ chức xác nhận độc lập khi yêu cầu các tổ chức này chịu trách nhiệm trước “pháp luật, cơ quan, tổ chức thực hiện chính sách ưu đãi hỗ trợ của Nhà nước về tín dụng xanh, trái phiếu xanh và các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan về kết quả xác nhận”. Cách tiếp cận trên nhằm kiểm soát chặt chẽ chất lượng của đơn vị xác nhận sao cho phù hợp với thông lệ quốc tế và tạo điều kiện đa dạng hóa nguồn lực thẩm định các dự án xanh và nâng cao độ tin cậy của các dự án được xác nhận “xanh”, hạn chế trục lợi chính sách.
“Đây có thể là rào cản đối với các tổ chức muốn tham gia thị trường, song vẫn thúc đẩy cạnh tranh lành mạnh giữa các đơn vị xác nhận đạt chuẩn, từ đó nâng cao chất lượng dịch vụ cung cấp cho thị trường và góp phần kiểm soát rủi ro “tẩy xanh” trong tương lai”, đại diện FiinRatings nhận định.
