Giải pháp “xanh” giúp giải quyết ô nhiễm nhựa trong nông nghiệp

Tham dự Hội thảo có đại diện của Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Tài chính, các đơn vị trực thuộc Bộ Nông nghiệp, sở NNPTNT các tỉnh, thành phố, các tổ chức quốc tế, tổ chức phi chính phủ, các liên hiệp, hiệp hội; các chuyên gia và một số đơn vị khác…

Nhờ các thành tựu về tăng trưởng kinh tế, mức tiêu dùng của Việt Nam những năm gần đây đã có sự gia tăng đáng kể, kéo theo đó là các vấn đề về chất thải phát sinh. Ước tính hàng năm, Việt Nam tạo ra khoảng 3,7 triệu tấn chất thải nhựa sau tiêu dùng. Con số này dự kiến tăng khoảng 36% trong giai đoạn 2018 – 2030. Mặc dù đã có cam kết mạnh mẽ từ chính phủ, doanh nghiệp, các tổ chức chính trị – xã hội, tình trạng rò rỉ chất thải nhựa ra môi trường nước vẫn đang tiếp diễn và gia tăng, ước tính tăng 106% trong giai đoạn 2018-2030, từ khoảng 182.000 tấn một năm lên 373.000 tấn một năm. Chất thải nhựa gây ra mối đe doạ đáng kể đối với môi trường, cũng như sức khoẻ cộng đồng và sinh kế của người dân.

Từ năm 2019, chương trình Đối tác hành động quốc gia về nhựa tại Việt Nam (NPAP) đã phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường (TNMT) triển khai thực hiện chiến lược quốc gia về quản lý chất thải và hỗ trợ chuyển đổi chính sách và thực tế kinh doanh hướng tới nền kinh tế tuần hoàn nhựa. Chương trình nhằm hỗ trợ Việt Nam đạt được các mục tiêu đề ra trong kế hoạch hành động Quốc gia về rác thải nhựa đại dương bao gồm giảm 50% rác thải nhựa ra đại dương đến năm 2025 và 75% đến năm 2030, loại bỏ nhựa sử dụng một lần và túi ni lông khó phân huỷ tại các điểm du lịch ven biển, bảo đảm đến năm 2030 các khu bảo tồn biển hoàn toàn không còn rác thải nhựa.

Ngành NNPTNT là một trong những ngành kinh tế quan trọng của quốc gia, hàng năm mang về trên 50 tỉ USD, đóng góp vào GDP chung của cả nước. Năm 2022, kim ngạch xuất khẩu toàn ngành đạt trên 53,22 tỉ USD với sự gia tăng đáng kể trong các lĩnh vực từ nông nghiệp, lâm nghiệp, chăn nuôi và thủy sản. Các hoạt động sản xuất nông nghiệp góp phần thiết yếu trong bảo đảm an ninh lương thực quốc gia, ổn định đời sống và an sinh xã hội. Tuy nhiên, hoạt động này cũng tạo áp lực lớn cho môi trường, trong đó có vấn đề chất thải nhựa trong ngành.

Theo báo cáo hiện trạng môi trường quốc gia năm 2021, tổng lượng chất thải rắn phát sinh trong hoạt động trồng trọt xấp xỉ 661,5 nghìn tấn, trong đó: 550 nghìn tấn rác thải ni lông; 77,49 nghìn tấn rác thải bao bì, phân bón; 33,98 nghìn tấn rác thải thuốc bảo vệ thực vật. Chất thải rắn phát sinh từ hoạt động chăn nuôi, trâu bò, gia cầm, gia cầm khoảng 6,93 triệu tấn và 77 nghìn tấn chất thải nhựa của bao thức ăn. Hoạt động nuôi trồng thủy sản phát sinh 880 nghìn tấn chất thải, 273 nghìn tấn chất thải từ bao bì thức ăn và chất thải khác.

Báo cáo kết quả nghiên cứu chất thải nhựa do Viện Kinh tế và Quy hoạch Thủy sản thực hiện cho biết, trong các loại rác thải nhựa thải bỏ ra môi trường từ các tàu cá, rác thải nhựa sinh hoạt chiếm tỷ lệ hơn 87,7%, tương đương 7,6 tấn/năm. Nguồn thải này do ý thức và thói quen của chủ tàu.

Hội thảo đã được nghe các báo cáo, tham luận về thực trạng, định hướng, cơ chế chính sách và giải pháp về rác thải nhựa, trong đó có 07 báo cáo trình bày trực tiếp, 03 ý kiến của các đơn vị đưa ra các giải pháp về giảm thiếu rác thải nhựa trong tình hình hiện nay đối với lĩnh vực nông nghiệp. Để thực hiện thành công kế hoạch quốc gia về giảm thiểu chất thải nhựa trong ngành nông nghiệp và thủy sản, bà Ramla Khalidi – Trưởng đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam – khuyến nghị, Việt Nam nên đẩy nhanh các giải pháp hiệu quả hướng tới kế hoạch quốc gia.

Cụ thể, các giải pháp bao gồm xây dựng dữ liệu cơ sở về ô nhiễm nhựa và chất thải nhựa, cũng như hệ thống giám sát khả thi từ cấp quốc gia đến cấp tỉnh để đánh giá quá trình giảm thiểu chất thải nhựa trong lĩnh vực nông nghiệp; thúc đẩy những mô hình thu gom và tái chế hiệu quả, sử dụng vật liệu đóng gói thay thế cho nhựa dùng một lần trên đồng ruộng; tập huấn người dân và các bên liên quan trong nông nghiệp về tác động đến môi trường của nhựa, cũng như sự sẵn có các giải pháp thay thế.

Hội thảo cũng giới thiệu một số các giải pháp thiết thực và hiệu quả đã và đang triển khai tại nhiều địa phương, hay các sản phẩm “xanh”, phân hủy sinh học hoàn toàn, giúp giảm thiểu rác nhựa.

Kết luận hội thảo, Thứ trưởng NNPTNT Phùng Đức Tiến khẳng định chúng ta cần có bắt tay ngay thực hiện các giải pháp ngăn chặn rác thải nhựa trong ngành nông nghiệp nếu muốn xây dựng một nền nông nghiệp sinh thái. Trong đó, trước tiên phải nâng cao nhật thức của người sản xuất về nguy hại của rác thải nhựa, từ đó góp phần thay đổi thói quen sử dụng và vứt bỏ rác thải nhựa. Thứ hai, cần xây dựng lộ trình, kế hoạch hành động cụ thể, giao trách nhiệm cho các đơn vị, có sơ kết, tổng kết để rút kinh nghiệm. Ngay trước mắt, Thứ trưởng đề nghị Cục Thủy sản tổ chức hội nghị về mô hình sản xuất nông nghiệp tuần hoàn nằm trong đề án “Bảo vệ môi trường trong hoạt động thủy sản giai đoạn 2021 – 2030” để làm cơ sở nhân rộng góp phần thúc đẩy giảm thiểu rác thải nhựa.

Nguồn: Dân Việt, Tài chính Doanh nghiệp, UNDP, Tài nguyên môi trường