Chiều 4/8, Đoàn giám sát chuyên đề của Quốc hội đã có buổi làm việc với UBND tỉnh Bắc Ninh nhằm đánh giá việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực. Buổi làm việc không chỉ làm rõ những kết quả đã đạt được, mà còn chỉ ra hàng loạt vấn đề bất cập cần sớm khắc phục nếu tỉnh muốn phát triển bền vững.
Báo cáo với Đoàn công tác, đại diện Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Bắc Ninh cho biết, địa phương đã ban hành 14 văn bản quy phạm pháp luật và nhiều chỉ đạo liên quan để triển khai Luật Bảo vệ môi trường. Giai đoạn 2022–2024, Bắc Ninh bố trí 2.550 tỷ đồng cho lĩnh vực này, tương đương khoảng 1,42% tổng chi ngân sách.
Tỉnh hiện có 33 khu công nghiệp, trong đó 20 khu đã hoạt động với tỷ lệ lấp đầy 60%. Các khu công nghiệp đều cơ bản hoàn thiện hạ tầng kỹ thuật, có nhà máy xử lý nước thải tập trung, được lắp đặt hệ thống quan trắc tự động, liên tục. Tuy nhiên, 65 cụm công nghiệp của tỉnh lại phát triển thiếu đồng bộ: chỉ 32 cụm đầu tư hệ thống xử lý nước thải tập trung, nhiều cụm còn thiếu hạ tầng môi trường cơ bản.
Ô nhiễm không khí tập trung tại các làng nghề tái chế như Phong Khê, Văn Môn, Đại Bái, Châu Khê… Trong số 22 làng nghề trên toàn tỉnh, dù 18 làng đã có phương án bảo vệ môi trường, chỉ 4 làng thực sự có hệ thống thu gom và xử lý nước thải tập trung.
Chất lượng nước tại nhiều con sông và hồ trong tỉnh bị ảnh hưởng nghiêm trọng do nước thải sinh hoạt, công nghiệp và làng nghề. Kết quả quan trắc cho thấy nồng độ các chất ô nhiễm như BOD5, COD, amoni, kim loại nặng… đều vượt quy chuẩn từ 1,01 đến 65,2 lần. Ô nhiễm tiếng ồn cũng xuất hiện tại nhiều khu vực giao thông, công trường, mỏ khai thác…
Tỷ lệ thu gom rác thải sinh hoạt đạt trên 95%. Bốn nhà máy đốt rác phát năng lượng công nghệ cao đã đi vào vận hành, giúp xử lý hiệu quả lượng rác phát sinh hàng ngày.
Nhiều tồn tại lớn cần làm rõ
Tại buổi làm việc, các thành viên Đoàn giám sát thẳng thắn chỉ ra những hạn chế đáng lo ngại trong công tác môi trường tại Bắc Ninh. Sau hơn 3 năm Luật Bảo vệ môi trường 2020 có hiệu lực, tỉnh vẫn chưa ban hành đầy đủ các văn bản hướng dẫn triển khai. Đây là dấu hiệu cho thấy sự chậm trễ trong thực thi chính sách.
Đoàn công tác yêu cầu địa phương làm rõ nguyên nhân, trách nhiệm và đưa ra lộ trình khắc phục cụ thể. Về nguồn lực tài chính, Đoàn ghi nhận nỗ lực của tỉnh trong việc đảm bảo tỷ lệ chi sự nghiệp môi trường và huy động vốn xã hội hóa. Tuy nhiên, vẫn còn một số điểm bị đánh giá là thiếu hiệu quả, cần làm rõ nguyên nhân và rào cản trong vận hành.
Đoàn giám sát cũng yêu cầu UBND tỉnh báo cáo rõ về hiện trạng và phương án cải tạo hệ thống thủy lợi Bắc Hưng Hải, công trình có vai trò quan trọng trong cấp nước sinh hoạt, nông nghiệp và khu công nghiệp. Việc kiểm soát chất lượng nước tại các nhánh sông như Đông Côi, Đồng Khởi, Đại Quảng Bình, Ngụ, Dâu và Bùi cần được làm rõ.
Đặc biệt, vấn đề ô nhiễm tại các làng nghề, điểm nóng kéo dài nhiều năm tiếp tục được đặt ra. Đoàn yêu cầu địa phương đưa ra giải pháp căn cơ, dài hạn để xử lý triệt để, tránh ảnh hưởng tới sức khỏe cộng đồng và phá vỡ định hướng phát triển kinh tế làng nghề.
Quyết liệt chuyển đổi, chấm dứt ô nhiễm
Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Ninh Vương Quốc Tuấn cam kết sẽ tiếp thu đầy đủ ý kiến của Đoàn công tác và bổ sung vào báo cáo theo yêu cầu. Chủ tịch UBND tỉnh khẳng định, ô nhiễm môi trường là thách thức lớn với tỉnh và là trở lực lớn cho phát triển bền vững.
Tỉnh sẽ sớm triển khai Nghị quyết số 01/2025/NQ-HĐND về chính sách hỗ trợ chấm dứt hoạt động các cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng tại các điểm nóng như Phong Khê, Văn Môn, Phú Lâm. Bắc Ninh cũng sẽ rà soát toàn bộ cụm công nghiệp, yêu cầu hoàn thiện hệ thống xử lý nước thải tập trung trong vòng 6 tháng; nếu không đáp ứng, sẽ áp dụng biện pháp mạnh.
“Tỉnh dứt khoát không chấp nhận cơ sở tái chế, trừ khu xử lý rác”, Chủ tịch UBND tỉnh Vương Quốc Tuấn nhấn mạnh, đồng thời kiến nghị Chính phủ sớm quy hoạch khu công nghiệp tái chế phù hợp với đặc thù địa phương.
Về lâu dài, Chủ tịch UBND tỉnh đề xuất sửa đổi Luật Bảo vệ môi trường để cho phép dùng ngân sách nhà nước xử lý các điểm ô nhiễm lịch sử, điển hình như tại Văn Môn, khi không thể xác định được chủ thể gây ô nhiễm.
Thúc đẩy huy động nguồn lực, hoàn thiện thể chế
Phát biểu kết luận buổi làm việc, Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính Lê Quang Mạnh đánh giá cao sự nghiêm túc của Bắc Ninh trong việc hoàn thiện báo cáo giám sát, đặc biệt là sau sáp nhập các đơn vị hành chính.
Phó Chủ nhiệm Lê Quang Mạnh nhấn mạnh, với vai trò là một trong những cực tăng trưởng lớn của cả nước và địa phương có tỷ lệ thu hút FDI hàng đầu, Bắc Ninh cần đặt ra yêu cầu cấp bách về bảo vệ môi trường. Việc dừng hoạt động của Cụm công nghiệp làng nghề Văn Môn là ví dụ cho thấy quyết tâm của tỉnh trong hành động.
Kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường 2020 có hiệu lực, công tác môi trường tại Bắc Ninh đã có nhiều chuyển biến tích cực: Nhận thức của các cấp, ngành và người dân được nâng cao; chất lượng môi trường sống ở nhiều khu vực được cải thiện; tình trạng ô nhiễm sản xuất – kinh doanh dần được kiểm soát. Tuy nhiên, cũng chỉ rõ những điểm nghẽn, đặc biệt là khó khăn trong huy động nguồn lực xã hội hóa xử lý chất thải, phân loại rác tại nguồn và xử lý các điểm tồn đọng ô nhiễm lâu năm.
Phó Chủ nhiệm Lê Quang Mạnh đề nghị tỉnh sớm rà soát, hoàn thiện báo cáo, gửi lại Đoàn công tác trước ngày 10/8 để làm cơ sở tổng hợp, xây dựng báo cáo kết quả giám sát. Đồng thời lưu ý tỉnh Bắc Ninh cần tiếp tục đẩy mạnh thi hành Luật Bảo vệ môi trường, kiến nghị sửa đổi những nội dung vượt thẩm quyền, tăng cường thanh tra, xử lý nghiêm vi phạm; ưu tiên ngân sách cho môi trường theo quy định; đẩy mạnh truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng và thu hút đầu tư vào lĩnh vực môi trường.
