Định vị sản phẩm xanh và bền vững là tiêu chí doanh nghiệp ngành đệm, dệt may theo đuổi để tiếp cận thị trường quy mô 4 tỷ USD tại Việt Nam.
Việt Nam đang trở thành một trong những thị trường tiêu dùng đầy tiềm năng tại châu Á, không chỉ nhờ quy mô dân số lớn mà còn bởi tốc độ thay đổi trong hành vi mua sắm. Trong ngành dệt may gia dụng, đặc biệt là phân khúc đệm, xu hướng bền vững và mục tiêu Net Zero đang dần định hình chiến lược mới trong các doanh nghiệp.
Theo Mordor Intelligence, quy mô thị trường dệt may gia dụng Việt Nam đạt khoảng 2,88 tỷ USD vào năm 2024, dự kiến chạm mốc 4 tỷ USD vào năm 2029, tăng trưởng kép 5,5%/năm. Riêng phân khúc đệm đã đạt 359,5 triệu USD vào năm 2025 và được dự báo còn nhiều dư địa đến 2030.
Song song tăng trưởng, hành vi tiêu dùng cũng thay đổi rõ rệt. Nếu trước đây, tiêu chí “ngủ ngon, dùng bền” là đủ, thì nay khách hàng quan tâm nhiều hơn tới trải nghiệm không gian sống, thiết kế tinh tế, nguồn gốc nguyên liệu và tính bền vững. Thế hệ người tiêu dùng trẻ – lực lượng chủ đạo trong 5 đến 10 năm tới – ngày càng sẵn sàng trả giá cao hơn để sử dụng sản phẩm xanh, thân thiện môi trường.
Ngành dệt may và đệm vốn là lĩnh vực thâm dụng năng lượng, gây áp lực lớn về phát thải trong chuỗi giá trị toàn cầu. Với cam kết Net Zero vào năm 2050, Việt Nam đã đưa ra nhiều chính sách tạo áp lực chuyển đổi: Chiến lược Tăng trưởng xanh 2021–2030, quy định EPR về tái chế bao bì và phụ liệu, và kế hoạch thí điểm sàn giao dịch carbon trước 2025. Điều này biến “tiêu chuẩn xanh” từ một lựa chọn tự nguyện thành yêu cầu bắt buộc để doanh nghiệp duy trì thị trường xuất khẩu và uy tín trong nước.
Đại diện Lenzing (Áo), nhà sản xuất sợi sinh học TENCEL™ duy nhất trên thế giới, cho rằng để đạt được Net Zero, toàn bộ chuỗi cung ứng phải thay đổi – từ nguyên liệu, vận hành nhà máy đến thói quen tiêu dùng. Khi nhận thức khách hàng về sản phẩm xanh được nâng lên, chuỗi cung ứng buộc phải chuyển đổi. “Điều thuận lợi ở Việt Nam là cả doanh nghiệp và người tiêu dùng đều có tham vọng Net Zero, trong khi chính sách quốc gia tạo điều kiện thúc đẩy mạnh mẽ”, ông Ankur Shrimali, đại diện Lenzing Việt Nam, nói.
Trong khoảng 3 năm qua, nhiều chương trình hợp tác quốc tế đã giúp ngành dệt may gia dụng tiến gần hơn tới mục tiêu giảm phát thải. Trong đó, Chương trình VIP, một sáng kiến của Tổ chức tài chính quốc tế IFC đã thu hút 82 nhà máy dệt may – da giày tham gia và đầu tư 37 triệu USD vào công nghệ hiệu quả tài nguyên, tiết kiệm 30 triệu USD/năm, giảm 4 triệu m³ nước và 303.000 tấn khí thải CO₂. Ngoài ra, Bộ Công Thương cũng hợp tác các tổ chức quốc tế khảo sát hàng trăm cơ sở nhuộm, dệt ban hành hướng dẫn và đạo tạo cho hơn 100 doanh nghiệp trong ngành về tiêu chuẩn nước và năng lượng. Bên Cạnh đó, Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS ) cũng đặt mục tiêu giảm 15% điện năng và 20% nước, hướng tới “dệt may xanh” vào năm 2030.
Trong phân khúc đệm, Everpia – công ty mẹ của thương hiệu Everon – đã đưa vào vận hành nhà máy Net Zero đầu tiên của ngành tại Giang Điền, Đồng Nai. Ông Lee Bang Huyn, đại diện Everpia Việt Nam, cho biết sau gần 30 năm hoạt động tại Việt Nam, doanh nghiệp nhận thấy sự thay đổi của người tiêu dùng theo hướng cao cấp, tăng tính trải nghiệm và theo đuổi tiêu chí xanh. “Đó là động lực để chúng tôi tái cấu trúc toàn bộ quy trình – từ nguyên liệu đến sản xuất và phân phối”, ông Lee nói trong buổi giới thiệu cửa hàng Flagship Space đầu tiên của thương hiệu Everon. Đây là một trong những địa chỉ người tiêu dùng trải nghiệm trực tiếp không gian của sản phẩm, tương tác với vật liệu và hiểu hơn về nguồn gốc sản phẩm.
Ngoài Everpia, nhiều doanh nghiệp đệm nội địa cũng đang quảng bá theo đuổi các chứng chỉ xanh trong ngành như OEKO-TEX, EDGE Advance, hay GRS, phản ánh xu hướng ưu tiên an toàn hóa chất, tiết kiệm năng lượng, truy xuất nguồn gốc để đủ điều kiện tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu.
Một trong những giải pháp các đơn vị chọn là hợp tác với các tập đoàn cung cấp nguyên liệu bền vững. Đại diện Lenzing cho biết họ đã hợp tác với nhiều thương hiệu đệm, dệt may tại Việt Nam để cung cấp sợi Tencel. Loại nguyên liệu này được làm từ gỗ rừng trồng bền vững, quy trình khép kín tái chế hơn 99% dung môi. Việc doanh nghiệp đệm, dệt may đưa loại sợi này vào các dòng sản phẩm cao cấp, góp phần giảm đáng kể phát thải và lượng nước sử dụng so với sợi truyền thống.
“Chúng tôi kỳ vọng thế hệ người tiêu dùng tiếp theo sẽ nâng cao nhận thức và thúc đẩy toàn bộ chuỗi cung ứng dịch chuyển”, đại diện Lenzing cho biết.
Dù đã có những kết quả đáng kể, theo các doanh nghiệp, quá trình chuyển đổi xanh vẫn đối mặt nhiều khó khăn. Một trong số đó là chi phí đầu tư cho công nghệ, xử lý tuần hoàn nước, năng lượng tái tạo rất lớn trong khi sức mua trong nước chưa đồng đều. Ngoài ra, các doanh nghiệp, đặc biệt doanh nghiệp nước ngoài lúng túng khi đáp ứng quy định luật pháp trong nước và phù hợp với tiêu chí quốc tế.
Tuy nhiên, áp lực cũng chính là động lực buộc ngành phải thay đổi. Kết quả sau 3 năm của chương trình VIP cho thấy, chỉ riêng các giải pháp quản lý năng lượng cơ bản đã giúp doanh nghiệp tiết kiệm 14–31% điện năng, chứng minh tính khả thi của việc “xanh hóa” nếu có chiến lược dài hạn.
Theo giới chuyên môn, giai đoạn 2025–2030 sẽ là bước ngoặt, khi thị trường carbon, vốn xanh và tiêu dùng bền vững cùng được triển khai. Doanh nghiệp sớm thích ứng sẽ chiếm ưu thế không chỉ ở thị phần, mà còn trong khả năng thu hút đầu tư, bởi các quỹ quốc tế đang ưu tiên mạnh cho dự án gắn với ESG.
Ngành đệm và dệt may gia dụng Việt Nam đang đi vào giai đoạn tăng trưởng mới, nơi trải nghiệm sống và tiêu chuẩn xanh trở thành yếu tố quyết định. Với sự dịch chuyển trong nhận thức của người tiêu dùng, thay đổi chiến lược của doanh nghiệp và điều chỉnh trong chính sách quản lý, quá trình chuyển đổi xanh đang được định hình và mang lại kết quả. Đại diện Everpia cho rằng xu hướng này có thể làm giá thành sản phẩm tăng lên, do chi phí nghiên cứu, chuyển đổi, tìm kiếm nhà cung cấp phù hợp tăng. Nhưng đây là xu hướng tất yếu và điều thuận lợi là người tiêu dùng Việt Nam đã thay đổi nhận thức, sẵn sàng chi trả cho các sản phẩm ưu tiên trải nghiệm và bền vững.
