TS Bùi Thanh Minh – Phó giám đôc chuyên môn, Văn phòng Ban Nghiên Cứu Phát Triển Kinh Tế Tư Nhân (Ban IV) cho rằng, một trong những khó khăn của quá trình chuyển đổi xanh ở Việt Nam là áp lực tài chính.
Trong vài năm gần đây, Việt Nam thể hiện rất nhiều quyết tâm trong việc chuyển đổi sang mô hình tăng trưởng xanh, kinh tế xanh, nhằm thực hiện các cam kết về Net Zero phát thải ròng khí nhà kính bằng 0. Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi đang đối mặt với nhiều thách thức.
PGS.TS Vũ Minh Khương – Giảng viên trường Chính sách công Lý Quang Diệu, Đại học Quốc gia Singapore nhấn mạnh, kinh tế xanh, tăng trưởng xanh đang là xu thế tất yếu của thế giới và Việt Nam cũng nằm trong xu thế đó.
“Nếu chúng ta không chuyển sang mô hình tăng trưởng xanh, thay vào đó vẫn giữ mô hình tăng trưởng cũ, tức là nền kinh tế chỉ chú trọng mở rộng, không chú trọng đến năng suất, Việt Nam sẽ bị ‘hụt hơi’ so với thế giới”, ông Khương cảnh báo.
Theo TS Bùi Thanh Minh khẳng định, cho đến nay đã có rất nhiều chuyển biến tích cực, khi chuyển đổi xanh, phát triển bền vững đã được nhiều doanh nghiệp biết đến, lựa chọn như một hướng đi trong bối cảnh mới.
Tuy nhiên, ông Minh cũng thừa nhận Việt Nam hiện tại phải đối mặt khi các tiêu chuẩn xanh, phát triển bền vững toàn cầu ngày càng khắt khe. Cùng với đó, bối cảnh quốc tế hiện nay thay đổi rất nhanh chóng, có thể diễn biến theo từng ngày.
Cùng với đó, ông Minh cũng cho rằng, có những những lo ngại từ áp lực tài chính bởi Việt Nam với xuất phát điểm thấp. Ngân hàng Thế giới (WB) ước tính Việt Nam cần khoảng 368 tỷ USD trong giai đoạn 2022 – 2040 để xây dựng khả năng chống chịu và giảm phát thải nhà kính, tương đương 6,8% GDP mỗi năm, trong đó khu vực tư nhân là 184 tỷ USD, khu vực công là 130 tỷ USD và bên ngoài là 54 tỷ USD.
“Nhu cầu tài chính tăng thêm là rất lớn, trong khi chúng ta hiện vẫn thiếu các chiến lược tài chính phù hợp. Hệ thống phân loại xanh (taxonomy) – bộ tiêu chí để xác định các hoạt động kinh tế bền vững vừa mới được ban hành, có nghĩa là chúng ta vẫn chưa có một “ngôn ngữ chung” đủ mạnh để thu hút các dòng vốn xanh”, ông Minh nói.
Cần kiến trúc sư cho tăng trưởng xanh
Để giải quyết các khó khăn trong chuyển đổi xanh, ông Minh cho rằng Việt Nam cần phát huy các nguồn hỗ trợ quốc tế, các sản phẩm của tài chính xanh và phát huy vai trò của khu vực tư nhân.
Trong khi đó, PGS.TS Vũ Minh Khương – Giảng viên trường Chính sách công Lý Quang Diệu, Đại học Quốc gia Singapore nhấn mạnh, hạn chế lớn nhất của chúng ta là chưa có “kiến trúc sư” tạo nền móng cho tăng trưởng xanh, hay nói cách khác cách tổ chức thực hiện của chúng ta vẫn còn chậm. Vì vậy, để tiến đến tăng trưởng xanh, Việt Nam cần tìm được vị “kiến trúc sư” này.
Theo quan điểm của ông Khương, hiện nay, Việt Nam có thể học hỏi kinh nghiệm và các giải pháp tăng trưởng xanh ở nước ngoài, hoặc phối hợp, liên kết với các chuyên gia trong và nước ngoài, nhất là các quốc gia hàng đầu về lĩnh vực này như Singapore để tìm kiếm giải pháp phù hợp với Việt Nam.
Trong khoảng thời gian chờ đợi đó, Việt Nam cần phải làm ngay đó là xây dựng các tiêu chí, các cam kết của doanh nghiệp trong việc giảm phát thải ra môi trường
Lấy ví dụ cụ thể, chuyên gia Vũ Minh Khương nói với các doanh nghiệp sản xuất thép, họ cần phải cam kết “giấy trắng mực đen” lộ trình giảm phát thải, năm nay giảm bao nhiêu, năm sau giảm bao nhiêu,… Nếu doanh nghiệp thực hiện được thì thưởng, không thực hiện được thì tùy từng mức độ mà có các biện pháp nhắc nhở, khắc phục, thậm chí là xử phạt.
“Điều này có thể tạo ra một cuộc chạy đua trong việc chuyển đổi sang tăng trưởng xanh ngay từ chính các doanh nghiệp”, ông Khương khẳng định.
Bên cạnh đó, theo ông Khương quá trình tăng trưởng xanh cần phải chú trọng vào vấn đề ý thức của người dân. Nếu chúng ta cứ hô hào tăng trưởng xanh, kinh tế xanh, nhưng từ “tế bào” nhỏ nhất là người dân vẫn vứt rác thải bừa bãi, thì đâu thể gọi là kinh tế xanh.
“Do đó, Việt Nam cần bắt đầu từ thứ nhỏ nhất, chính là tạo ra cuộc cách mạng từ chính ý thức của người dân, như một dạng bình dân học vụ”, ông Khương khẳng định.
