Từ miễn lệ phí trước bạ, hoàn thuế theo từng chuyến xe đến gói vay không cần thế chấp, TP.HCM đang triển khai một loạt chính sách đột phá nhằm thúc đẩy chuyển đổi từ xe xăng sang xe điện, đặc biệt nhắm đến lực lượng tài xế công nghệ và giao hàng – nhóm đang chiếm phần lớn lưu lượng xe máy dịch vụ tại đô thị này.
Anh Trần Văn Hoàng (45 tuổi, ngụ Gò Vấp), tài xế công nghệ có thâm niên hơn 10 năm chạy xe ôm truyền thống, cho biết đã chuyển sang dùng xe điện gần một năm nay. “Mỗi ngày tôi chạy hơn 100 km, trước kia đổ xăng mất hơn 120.000 đồng, giờ chỉ cần khoảng 20.000 đồng tiền điện. Ban đầu hơi lo lắng hết điện giữa đường, nhưng giờ thì quen rồi, canh giờ sạc là chạy suốt ngày được”, anh chia sẻ.
Đó cũng là thực tế mà Viện Nghiên cứu và Phát triển TP.HCM (HIDS) ghi nhận được trong quá trình xây dựng đề án chuyển đổi 400.000 xe xăng sang xe điện, hiện đã trình UBND TP.HCM.
Đề án tập trung vào nhóm tài xế công nghệ và giao hàng, những người có mức di chuyển trung bình từ 80–120 km/ngày, với chi phí nhiên liệu xăng lên đến 70.000–100.000 đồng/ngày. Chuyển sang xe điện, mức chi chỉ còn khoảng 20.000 đồng/ngày, tương đương tiết kiệm từ 1–2 triệu đồng/tháng.
Ông Lê Thanh Hải, Giám đốc Trung tâm Tư vấn Ứng dụng Kinh tế (HIDS) cho biết: “Chúng tôi thiết kế đề án theo hướng người lao động không cần bỏ thêm tiền, mà phần tiết kiệm từ xăng sẽ dùng để trả góp cho xe điện, chỉ vài trăm nghìn đồng mỗi tháng”.
Hỗ trợ toàn diện từ thuế, tài chính đến hạ tầng
Theo đề án, TP.HCM sẽ miễn lệ phí trước bạ, phí biển số và giấy chứng nhận xe điện lần đầu – tương đương khoảng 3 triệu đồng/xe. Ngoài ra, thành phố còn dự kiến hoàn thuế VAT theo từng chuyến xe điện, mức hoàn ước tính 6.400 đồng/chuyến trị giá 80.000 đồng – điều chưa từng có tiền lệ.
Về tài chính, thành phố phối hợp với Tổ chức tài chính vi mô CEP và nhiều ngân hàng để triển khai gói vay mua xe điện không cần thế chấp, kỳ hạn từ 24–30 tháng, với lãi suất thương mại khoảng 8%. TP.HCM sẽ hỗ trợ ít nhất 2% lãi suất từ ngân sách. Đại diện CEP cho biết: “Chúng tôi thiết kế khoản vay linh hoạt, trả nợ tự động qua ứng dụng tài xế. Những người khó khăn còn được giảm thêm lãi suất”.
Đáng chú ý, đề án còn mở rộng mô hình đổi xe xăng cũ lấy xe điện mới. Các hãng xe như VinFast, Selex, Dat Bike… sẽ trực tiếp thẩm định xe cũ trong 15 phút, định giá trung bình khoảng 8 triệu đồng và khấu trừ vào giá xe điện mới. Phần còn lại được trả góp bằng tiền tiết kiệm từ xăng. Quy trình đổi xe minh bạch, quản lý qua hệ thống điện tử EV-Switch. Xe cũ sau đó được tái chế theo chuẩn môi trường ISO 14001.
Hiện TP.HCM có hơn 600 trạm sạc công cộng (phần lớn của VinFast) và 50 điểm đổi pin nhanh (của Selex). Thành phố đặt mục tiêu đến năm 2028 sẽ có 3.000 trạm sạc, phân bố tại cây xăng, bãi xe, chung cư và công viên. Ngành điện cũng đang được huy động nâng cấp hạ tầng, ưu tiên sạc điện vào giờ thấp điểm và đẩy mạnh sạc bằng năng lượng mặt trời.
Đại diện Sở Công Thương TP.HCM khẳng định: “Chúng tôi không để người dân mua xe rồi lại khổ vì không biết sạc ở đâu. Thành phố đang làm việc với doanh nghiệp để mở rộng các điểm sạc nhanh, dịch vụ đổi và thuê pin dự phòng”.
Cuộc đua chuyển đổi của doanh nghiệp
Các hãng gọi xe công nghệ cũng đang chạy đua chuyển đổi sang xe điện. Grab – đơn vị có khoảng 200.000 tài xế trên cả nước – đã bắt đầu chiến dịch “Sắm xe điện, một triệu thưởng về tay” hợp tác với hãng xe Dat Bike và công ty tài chính GFin. Với mức tiết kiệm 3,2 triệu đồng/tháng, tài xế có thể trả góp xe điện và vẫn còn dư.
Be Group đặt mục tiêu chuyển đổi 3.000 tài xế BeBike sang xe điện trong 2 năm đầu, liên kết với BYD và Selex để cho thuê hoặc bán xe giá ưu đãi, kết nối trả góp qua ứng dụng bePartner và ngân hàng VPBank.
Ahamove – đơn vị giao hàng B2B – cũng vừa tiếp nhận 300 xe máy điện đầu tiên từ Selex Camel và dự kiến triển khai 1.000 xe trong năm 2025. Doanh nghiệp này nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết về trạm đổi pin nhanh và phần mềm quản lý pin thông minh.
Theo HIDS, nếu thực hiện thành công, đề án sẽ giúp TP.HCM tiết kiệm hàng nghìn tấn xăng mỗi tháng và cắt giảm đáng kể lượng khí thải nhà kính. Thành phố cũng đang nghiên cứu cơ chế bán tín chỉ carbon từ lượng phát thải giảm được, tạo nguồn thu để thành lập Quỹ tín dụng chuyển đổi xanh – tiếp tục hỗ trợ tài xế, doanh nghiệp tái chế và đầu tư hạ tầng xe điện.
Với hàng loạt chính sách tài chính, thuế và hạ tầng đồng bộ, TP.HCM kỳ vọng trở thành đô thị đầu tiên của Việt Nam triển khai quy mô lớn mô hình xe máy điện cho đội ngũ tài xế công nghệ – một bước tiến quan trọng trong chiến lược phát triển giao thông xanh và bền vững.
